گوجه فرنگی بعد از سیب زمینی از مهم ترین گیاهان خانواده بادمجانیان است که در تغذیه بشر مورد استفاده قرار می گیرد.این گیاه بومی امریکا جنوبی است و از دو طریق وارد ایران شده : راه اول از طریق ترکیه و ارمنستان و راه دوم از طریق سفرهای مکرر خاندان قاجار به فرانسه.
دما
گوجه فرنگی یک محصول فصل گرم است . دمای ایده آل برای کشت گوجه فرنگی بین 18 تا 27 درجه سانتی گراد است.در دمای کمتر از 10 درجه سانتی گراد تشکیل گل تحت تاثیر منفی قرار گرفته و دمای پایین شبانه منجر به سرمازدگی و آسیب جدی به محصول می شود(شکل 1)
دما بالای 35 درجه همراه با رطوبت کم منجر به از بین رفتن گل های گوجه فرنگی می شود.
نور
گوجه به شرایط نور کم حساس است ، زیرا برای گلدهی به حداقل 6 ساعت در روز نور مستقیم خورشید نیاز دارد. با این حال، از آنجایی که طول روز عامل مهمی در تولید گوجه فرنگی نیست، احداث گلخانه در طیف وسیعی از عرض های جغرافیایی صورت می گیرد.
اگر شدت تابش خورشید خیلی زیاد باشد باعث ترک خوردگی(craking)،آفتاب سوختگی(sunscald) ( شکل 2) و ایجاد رنگ ناهموار در گوجه شده. شاخ و برگ کافی به جلوگیری از آفتاب سوختگی کمک می کند.سطوح کافی پتاسیم و کلسیم باعث حفظ تورژسانس سلولی و استحکام سلولی می شود. بنابراین سلول های گیاهی را دربرابر از دست دادن آب مقاوم تر می کند و درنتیجه گیاه در برابر آفتاب سوختگی نیز مقاوم می شود.
آب
در زمین های باز، گوجه فرنگی ممکن است بالای 6000 مترمکعب در هکتار و در گلخانه بالا 10000 مترمکعب در هکتار آب نیاز داشته باشد.کمبود آب( شکل 3) به طور کلی باعث کاهش رشد و بطور خاص باعث کاهش جذب کلسیم شده و در نهایت این کمبود کلسیم باعث ایجاد پوسیدگی گلگاه (BER) می شود.( شکل 4).گلدهی تحت تاثیر منفی قرار میگیرد و ممکن است خوشه ها از بین بروند.
از طرف دیگر آب زیاد باعث مرگ ریشه در شرایط بی هوازی ، تاخیر در گلدهی و اختلات میوه مثل ترک خوردگی می شود( شکل 5).
آب آبیاری باPH بالا عموما حاوی سطوح بالایی از بی کربنات ها و کربنات کلسیم و منیزیم است. اسیدی کردن چنین آبی برای کاهش PH به 6-5 توصیه می شود. این امر در دسترس بودن برخی موادمغذی مانندفسفر، آهن ، روی ، مس ، منگنز و بر را بهبود می بخشد و از رسوب نمک های نامحلول که ممکن است سیستم آبیاری قطره ای را مسدود کند ، جلوگیری می کند.
خاک:
گوجه فرنگی در خاکهای معدنی که ظرفیت نگهداری آب و هوادهی مناسبی دارند و فاقد نمک است به خوبی رشد می کند. گوجه خاکهای لوم شنی،عمیق و خوب زهکشی شده را برای رشد ترجیح می دهد. برای رشد مطلوب به عمق خاک 15 تا 20 سانتی متر نیاز است. در خاکهای رسی و سنگین ، شخم عمیق باعث نفوذ بهتر ریشه می شود.
PH مناسب خاک برای کشت گوجه فرنگی بین 5/5 تا 5/6 می باشد. ولی در PH 6-5/6 عناصر به حد کافی و درحد بهینه در اختیار گیاه قرار می گیرند. در PH بیشتر از 5/6دسترسی عناصر آهن، روی، منگنز،مس ، بور و فسفر توسط گیاه کاهش می یابد. و در PH کمتر از 5/5دسترسی فسفر و مولیبدن برای گیاه کمتر می شودشکل(6).
گوجه فرنگی به شوری حساسیت زیادی دارد و آستانه تحمل گوجه فرنگی به شوری خاک 5/2 دسی زیمنس بر متر می باشد. هرچند که درعمل، گیاه گوجه فرنگی قادر به تحمل شوری های به مراتب بالاتر از این مقدار می باشد. با اصلاح مدیریت مزرعه می توان در زمین هایی با شوری 6 دسی زیمنس برمترنیز این گیاه را پرورش داد.
مراحل رشد گوجه فرنگی:
1- استقرار گیاه(Plant establishment)
2-رشد رویشی(Wegetative growth)
3-گلدهی و میوه دهی(Flowering & Fruites)
4-رشد و توسعه میوه(Fruit development)
5-رسیدگی فیزیو لوژیکی(Physiological ripeness)
6-برداشت(Harvest)
