شته ها از مهم ترین آفات خیار گلخانه ای هستند كه تهدیدی جدی برای خیار گلخانه ای محسوب می شوند. اين حشرات گلابي شكل با بدني نرم، 2 الي4 ميليمتر و داراي قطعات دهاني زننده- مكنده هستند(شکل 1). آنها خرطوم خود را به داخل رگبرگ يا بافت گياهي فرو مي كنند و شيره گياه را مي مكند و سپس شيره را از خود دفع مي كنند هنگامي كه تعداد زيادي شته اين عمل را انجام دهند. برگها شيره گرفته و خيس مي شوند و گياه به تدريج ضعيف و توانايي رشد آن كم مي شود، كه اين پديده مستقيماً روي ميزان محصول به دست آمده اثر مي گذارد. در ابتداي چرخه زندگي اين حشرات ماده هاي بي بال (به نام موسس) قرار دارد. اين حشره ماده بكرزايي دارد، يعني مي تواند چندين نسل را بدون جفتگيري به وجود آورد(شکل 2). پس از گذشت مدتي تعداد شته ها به شدت زيادي افزايش مي يابد . در اين بين حشرات بالداري به وجود مي آيند كه مي توانند با پرواز تمام گلخانه يا حتي گلخانه هاي ديگر را نيز آلوده كنند. دماي مناسب فعاليت اين آفت 30-25 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 75-65 درصد است. زمستان گذراني اين شته ها در گلخانه اغلب به صورت حشرات كامل است. زندگي شته به صورت گروهي و كلني است و ابتدا در زير برگها مستقر شده و بعد مي تواند تمام گياه را آلوده كند در گياهان آلوده برگها پيچيده شده و گلها مي ريزند. زيانهاي شته ها را مي توان به دو دسته تقسيم كرد: الف- خسارت مستقيم: شامل توقف رشد در اثر ايجاد حالت تشنگي و كمبود مواد غذايي در گياه و ايجاد تغييرات فيزيولوژيك از طريق تزريق آنزيم به داخل بافتها است؛ ب- خسارت غير مستقيم: كه شامل استقرار قارچهاي كپكي دوده اي رنگ به نام فوماژين(شکل 3) و كاهش فتوسنتز گياه در اثر دفع عسلك و نيز انتقال بيماري هاي ويروسي (مانند موزاييك خيار) و ايجاد كوتولگي يا مرگ مي باشد. عسلك ترشح شده مورچه ها را نیز به سوی خود جلب می كند و باعث می شود كه مورچه ها گاهی خود، تخم شته ها را به گلخانه وارد كنند تا بعد از تکثیر شته، مورچه از شیره آن استفاده كند. لذا در بعضی موارد از شته ها به عنوان گاو مورچه ها نام برده می شود چرا كه مورچه ها عسلك شته ها را می دوشند و به مصرف تغذیه خود می رسانند. برای مبارزه با شته ها یکی از مهم ترین راه ها مبارزه با مورچه ها است.
روش هاي پيشگيري و كنترل آفت:
1- از بين بردن هرگونه پناهگاه شته ها از جمله علفهاي هرز ميزبان در داخل گلخانه و اطراف تا فاصله 4 متري
2- خودداري از انتقال گياهان و نشا از فضاي باز به محيط گلخانه
3- خودداري از مصرف بيش از حد كود ازته
4- تنظيم دماي گلخانه بين 25-20 درجه و رطوبت نسبي 60-50 درصد
5- به كار گيري نوارهاي زرد رنگ چسبنده براي رديابي و حذف آفت
6- براي مبارزه بيولوژيك با شته ها استفاده از كفشدوزك ها مانند كفشدوزك 7 نقطه و كفشدوزك هيپوداميا بسيار كاربردي است (هر لارو كفشدوزك 7 نقطه ای تا صد عدد شته را مي خورد). همچنين استفاده زنبورهاي پارازيتوييد شته بالغ ( Aphidius matricariae )بسيار مفيد است.
7- كنترل شيميايي اين آفت مي توان از حشره كش هایي با منشا طبيعي مانند دي اتانل آميد روغن نارگيل (پاليزين) و نيكوتين ازادیراختین،سیرینول (عصاره سیر)،پالیزین عصاره( اكالیپتوس)،تنداكسیر و آب تنباكو استفاده كرد. سموم ديكلرووس و نيز پي متروزين(چس) كه داراي دوره كارنس پايين هستند براي كنترل شته ها در گلخانه توصيه شده است.
